بەڕێوەبەرایەتى پاسپۆرتى پارێزگاى سلێمانى

Search
Close this search box.

مێژووى دروستبوونى پاسپۆرت

یه‌كێك له‌ كۆنترین سه‌ر چاوه‌ كه‌ناسراوه‌ به‌پاسپۆرت ،له‌ ئینجیلی‌ (نحمیا) به‌دی‌ كراوه‌ له‌ (450) ساڵ پ.ز .(نحمیا)خزمه‌تكاری‌ سه‌ره‌كی‌ پاشای‌ ئه‌رده‌شێری‌ یه‌كه‌م كه‌ یه‌كێك بوو له‌ پاشاكانی‌فارس ویستی‌ مۆڵه‌ت وه‌ربگرێت بۆ سه‌فه‌ركردن بۆ جوودا،پاشا ڕازی‌ بوونامه‌یه‌كی‌ دابه‌ (نحمیا) بۆ (ده‌سه‌لاَتداری‌ پشتی‌ ده‌ریاكان ) داوای‌ پاراستن وئارامی‌ ده‌كات بۆ (نحمیا) له‌كاتی‌ تێپه‌ڕ بوونی‌ به‌خاكه‌كه‌یاندا شوێنی‌ ژێرده‌سه‌لاَتی‌ ئه‌وان .

ووشه‌ی‌ پاسپۆرت (passport) له‌ (sea-ports) نه‌هاتووه‌یان كه‌ناری‌ ده‌ریا به‌لاَم له‌ به‌ڵگه‌نامه‌یه‌كه‌وه‌ هاتووه‌ له‌ چاخه‌كانی‌ناوه‌ ڕاست دا داوا كرابوو بۆ تێپه‌ڕبوون له‌ ڕێگه‌ی‌ ده‌روازه‌ی‌ (porte) یه‌كێكله‌ دیواره‌كانی‌ چوار ده‌وری‌ شاره‌كان له‌ چاخه‌كانی‌ ئه‌ورووپای‌ ناوه‌ڕاستوه‌ك ئه‌م به‌ڵگه‌نامه‌یه‌ ئه‌توانرێت ده‌ربكرێت بۆ گه‌شتیارێك له‌ڕێگه‌ی‌ده‌سه‌لاَتی‌ فه‌رمان ڕه‌وای‌ ناوخۆكه‌ ناوی‌ شارو وولاَتی‌ له‌ خۆ ده‌گرت كه‌ به‌هۆیه‌وه‌ هه‌ڵگری‌ به‌ڵگه‌ نامه‌كه‌بڕۆیشتایه‌ بۆی‌ ئه‌م سیسته‌مه‌ به‌رده‌وام بووله‌ فه‌ره‌نسا بۆ نمونه‌ تا ساڵی‌ 1860 .له‌م كاته‌دا پاسپۆرت داوا نه‌كرابوو بۆسه‌فه‌ر كردن (گه‌شت كردن) بۆ كه‌ناری‌ ده‌ریاكان كه‌ به‌شوێنی‌ بازرگانی‌سه‌ربه‌خۆ داده‌نرا،به‌لاَم داواده‌كرا بۆ تێپه‌ڕ بوون بۆ سه‌ر زه‌وی‌كه‌له‌كه‌ناره‌كان ده‌رده‌چوو،پاسپۆرته‌ تازه‌كان وه‌ك ناسراوه‌ نه‌ك هه‌میشه‌ ئه‌وبه‌ڵگه‌ نامه‌یه‌ جیاوازیی‌ یه‌ لاشه‌یه‌كانی‌ هه‌ڵگره‌كه‌ ی‌ له‌ خۆ ناگرێت وه‌هه‌روه‌ها وێنه‌ی‌ هه‌ڵگره‌كه‌ی‌ ته‌نها له‌ م چه‌ند سالاَنه‌ی‌ دووایی‌ دا له‌سه‌ده‌ی‌ بیسته‌یه‌مدا كه‌ وێنه‌ بووه‌ ئاسان و هه‌رزان له‌كاتی‌ جه‌نگی‌ جیهانی‌یه‌كه‌مدا پاسپۆرت به‌كار ده‌هێنرا به‌شێوه‌یه‌كی‌ به‌ر بلاَو بۆ گه‌شتی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌ ،له‌ زۆربه‌ی‌ ناوچه‌كان ژماره‌یه‌كی‌ كه‌م له‌ خه‌ڵك هه‌یان بوو به‌پێ‌ی‌ پێگه‌ی‌ پاسپۆرت كه‌نه‌دا به‌رز بوونه‌وه‌ی‌ ڕێژه‌ی‌ گه‌شت له‌ڕێگه‌ی‌شه‌مه‌نده‌فه‌ره‌وه‌ له‌ ناوه‌ڕاستی‌ سه‌ده‌ی‌ نۆزده‌هه‌مدا بووه‌ هۆی‌ته‌قینه‌وه‌ی‌ گه‌شت گوزار له‌ ئه‌ورووپاوه‌ بووه‌ هۆی‌ په‌ك خستنی‌ ته‌واوه‌تی‌پاسپۆرتی‌ ئه‌و رووپی‌ به‌زیاد كردنی‌ سیسته‌می‌ فیزه‌ بۆ به‌رپه‌رچدانه‌وه‌ی‌ ئه‌مكه‌ڵه‌كه‌ بوونه‌ فه‌ره‌نسا هه‌ستا به‌ڕه‌تكردنه‌وه‌ی‌ پاسپۆرت و فیزه‌كان ساڵی‌ 1861 هه‌ندێ‌ له‌ وولاَته‌ ئه‌وروپیه‌كان هه‌مان ڕێگایان گرته‌ به‌ر ،وه‌ له‌سه‌رهه‌ڵدانی‌ ساڵی‌ 1914 پاسپۆرت پشت گوێ‌ خرا له‌ هه‌موو وولاَت ئه‌وروپیه‌كانبه‌زاندنی‌ سنور زۆر ئاسان بوو وه‌ داوای‌ به‌ڵگه‌نامه‌ی‌ پشگیری‌ نه‌ده‌كرا یانهه‌رباجێك له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا پاسپۆرتی‌ ناو خۆ داوا ده‌كرا به‌شێوه‌یه‌كی‌ گشتی‌ بۆهه‌ند ێك له‌ وولاَتان له‌وانه‌ ده‌وڵه‌تی‌ عوسمانی‌ و ڕوسیای‌ قه‌یسه‌ر .

له‌كاتی‌ جه‌نگی‌ جیهانی‌ یه‌كه‌م دا لای‌ حكومه‌ته‌ ئه‌وروپیه‌كان ئاره‌زوی‌ ئه‌وه‌ هه‌بوو كه‌ڕێگه‌ بگیرێت له‌و كه‌سانه‌ی‌ كه‌ خاوه‌نی‌ داهێنانی‌ به‌سوودوتوانایه‌كی‌ شاراوه‌یان تێدا هه‌یه‌ سه‌فه‌ر نه‌كه‌ن وه‌ ڕێگه‌ گرتن له‌كاری‌سیخوڕی‌ هه‌ر هه‌ڕه‌شه‌یه‌كی‌ ئاسایشی‌ ترله‌ به‌ر ئه‌وه‌ له‌كاتی‌ تێپه‌ڕبوون به‌سنوره‌كاندا به‌تووندی‌ داوای‌ پاسپۆرت ده‌كرا دووای‌ كۆتای‌ جه‌نگ هه‌مان ڕێگه‌یانگرته‌ به‌ر له‌كاتی‌ جه‌نگدا كاری‌ پێده‌كرا و لانه‌برائه‌مه‌ بووه‌ هۆی‌ بێزاری‌لای‌ گه‌شتیاره‌ به‌ریتانیه‌كان له‌ساڵی‌ 1920 به‌هۆی‌ ئه‌و هه‌ڵسوكه‌وته‌ نوێیه‌وه‌ كه‌ ئه‌بێته‌ هۆی‌ بێزاریان به‌تایبه‌تی‌ به‌هۆی‌ ئه‌و وێنانه‌ی‌ كه‌ هاوپێچ بوون زۆر به‌ زه‌حمه‌ت ده‌ستیان ده‌كه‌وت له‌ وكاته‌دا وه‌ ئه‌و سیفه‌ته‌جه‌سته‌یانه‌ی‌ كه‌ هه‌ندێكیان پێیان وابوو كه‌سوكایه‌تی‌ پێده‌كرێت دووای‌ كۆتای‌هردوو شه‌ڕی‌ جیهانی‌ (عصبه‌ الامم) و پاشان وولاَته‌ یه‌كگرتووه‌كان و (ئیكاو) ڕێكخراوی‌ (نێو ده‌وڵه‌تی‌ بۆ فڕۆكه‌وانی‌ مه‌ده‌نی‌) هه‌ستان به‌دانانی‌ چه‌ندهێلێكی‌ ڕێپیشاندان و پێوه‌رییان ده‌ركرد بۆ نه‌خشه‌كێشان و هێمای‌ پاسپۆرت ئه‌وهێڵ و پێوه‌رانه‌ كه‌ ده‌ركرابوون پێشتر پاسپۆرتی‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ گه‌وره‌داڕشت.له‌م سالاَنه‌ی‌ دووایدا جمو جۆڵێكی‌ زۆر هه‌یه‌ بۆ ده‌ركردنی‌ پاسپۆرتی‌ئه‌لكترۆنی‌ كه‌ هه‌ندێ‌ سیفاتی‌ باش له‌ خۆ ده‌گرێت بۆ پته‌و كردنی‌ ئه‌منی‌ (ئاسایشی‌) به‌ڵگه‌ نامه‌كه‌، ئیستا له‌م كاته‌دا جێگه‌ی‌ پرسیاره‌ كه‌ئه‌مڕێوشوێنه‌ به‌سه‌ و كاریگه‌ره‌ بۆ ئه‌م كاره‌ واته‌ ( ده‌ركردنی‌ پاسپۆرت به‌شێوه‌ی‌ ئه‌لكترۆنی‌ ) وولاَته‌ یه‌كگرتووه‌كانی‌ ئه‌مریكا بۆ نمونه‌ دووجارده‌ركردنی‌ ئه‌م جۆره‌ی‌ دووا خست